Christina met vleugels, zoals een vogel

Christina Mirabilis is een wonderlijke vrouw van bij ons. Wij mogen trots zijn op haar en van haar houden. 800 jaar na haar dood lééft zij meer dan ooit en fascineert ze wereldwijd vele mensen, jong en oud. Maar waarom wordt Christina afgebeeld met vleugels?

Vleugels

We kennen de beelden van Christina die in onze kerken te zien zijn. Vaak beelden ze Christina af als een heel vroom, zelfs een beetje ‘seutig’ vrouwtype, als ik dat oneerbiedig mag zeggen. Nu, zo was Christina zeker niet! Weinig levensverhalen zijn zo avontuurlijk en bewogen als dat van Christina. Zij was meer een wild rusteloos en onberekenbaar type, ja, op het vranke af.
Maar in de afbeeldingen wordt zij doorgaans voorgesteld als een vrouw met vleugels. Ook in hedendaagse kunstuitingen wordt Christina vaak met vleugels getoond. Wat zou de oorsprong zijn van deze unieke eeuwenoude iconografie?

Christina the Astonishing met vogels. Eigentijds wandtapijt van de Britse kunstenares Cookie Scottorn

Geen engel

Is er een verband misschien tussen de vleugels van Christina en de manier waarop engelen worden afgebeeld? Wil men Christina voorstellen als een soort engelachtige figuur? Nee, voor deze associatie zijn er nergens aanduidingen te vinden? Engelen worden inderdaad traditioneel afgebeeld met vleugels. Maar Christina is geen engeltje, geen serafijn, geen aartsengel, geen engelbewaarder…

Uit haar levensverhaal

Laat het duidelijk zijn, het lichaam van onze historische Christina had géén vleugels. Natuurlijk niet. Mensen hebben geen vleugels, ook Christina niet. En nergens in haar levensverhaal (dat kort na haar dood is geschreven) wordt gesuggereerd dat zij vleugels had. Vanwaar dan wél die vleugels in onze beelden van haar? De mensen die Christina hebben gekend en over haar vertelden, vergeleken haar manier van leven soms met het leven en bewegen van een vogel. En die vergelijking met een vogel komt als thema meerdere keren terug in haar levensverhaal.

In de hoogte, dichter bij God

Christina wou vaak alleen zijn. In haar moeilijkste jaren verdroeg zij de nabijheid van mensen niet. Zij zocht in de eenzaamheid naar God. Daarom vertoefde zij letterlijk op hoge plaatsen, op torens, in bomen… levend ‘op de wijze van vogels’, staat er te lezen. Als een mus hing ze soms aan de takken van de bomen, of ze stond op een paal om gebeden te zingen (Vita nr. 9, 15, 16, 20). Christina’s vleugels roepen dus de herinnering op aan haar afgezonderd leven ‘gelijk een vogel’.

Christina Mirabilis in de kathedraal van Luik. Neogotische schildering van Adolphe Tassin (die ook in de Sint-Odulphuskerk heeft gewerkt)

Een hemels lichaam

Christina heeft enorm veel pijn doorstaan. Omdat zij onbegrepen was en gepijnigd werd of omdat zij zichzelf pijnigde. Lijden en pijn dragen en verdragen was haar leven. In het verhaal dat de mensen over haar vertelden, lijkt Christina geen gewone sterveling. Ook haar lichaam leek voor hen geen gewoon lichaam: hoe zij overleefde, van alle pijn en kwetsuren genas, hoe zij alles verdroeg, hoe zij soms ineengedoken lag als een bol. In hun ogen was Christina een vrouw van een ander kaliber. Zij was anders. Niet aards zoals iedereen, maar ook hemels. Het scheen de mensen toe dat zij als het ware leefde tussen hemel en aarde. Vandaar de vleugels.

Vrij als een vogel

Telkens Christina aan banden werd gelegd of gevangen genomen, brak zij uit. ‘Als een pijl’, zo schrijft haar biograaf, ‘vloog haar geest weg, als een vogel door de vrije ruimte’ (Vita nr. 18). En hij voegt er aan toe, met de woorden van de apostel Paulus (2 Kor 3,17): ‘Waar de Geest van de Heer is, daar is vrijheid.’ Telkens opnieuw zoekt Christina de vrijheid op. Ook die heilige vrijheid wordt door haar vogelvleugels gesymboliseerd. Christina was een vrije vrome vrouw. Met al haar lijden en pijn beleefde zij op haar manier de vrijheid van de kinderen Gods. Bij wijle kon zij ook ontzettend blij zijn, en zingen en dansen (Vita nr. 26, 36).

Vergeestelijkt

Op het einde van haar leven was Christina meer en meer verzonken in haar treurnis om de wereld en in haar verbondenheid met Gods liefde. Zij leek onbereikbaar voor haar omgeving. Iemand vertelde zelfs dat Christina als een geest leek te zweven boven de grond. En zo, bijna vergeestelijkt, is zij zacht gestorven.

Als je één dezer dagen eens een beeld, een prent, een schildering of een glasraam tegenkomt van Christina, waar dan ook – in Sint-Truiden, Brustem, Wellen, Borgloon of elders – , blijf eens even stilstaan bij haar gevleugelde beeltenis. En bedenk wat een wonderbare vrouw hier in ons midden heeft geleefd. En lééft…